Itsasorik urrunenera igorri nuen arima
mundu honetako erresuma galtzean,
gure zorigaiztoko aberriaren bizitza
etsipenez ahitzen ikusi genuenean.

Barne artxipelago galduetako arroka biluzietan
eta kanpo aldeko uharte urrunenetan
jarri nuen esperantzaren adar berria,
hezetasunaren laguntzaz lora zedin
etorkizuneko udaberri hobe batean.

Non zegoen ordea lurralde urrun hura,
non gorde nuen haren aztarnarik leunena?
Erneko da agian ipar atlantikoko uhartedian,
sortuko ekaitzen arteko eguzki hotzetan,
guregana heltzeko aparren gainean
olatuen indarrez, beste behin bizitzeko indarra.

Bizirik hezurrean
Gure bihotzeko poesiarekin,
Eskuetan, biztanleria alderraiaren gaitasunak,
Eskatzeko, sentimendu ezezagunen artean bizi nintzen.

Eskuetan duzun hezurrean
Gure bihotzeko poesiarekin,
Sentimendu ezezagunen artean bizi nintzen,
Eskatzeko, biztanleria alderraiaren gaitasunak.

Sentimendu ezezagunen artean bizi nintzen
Eskatzeko, gure bihotzeko poesiarekin,
Eskuetan, biztanleria alderraiaren gaitasunak,
Bizirik hezurrean.

Gure hezurrean bizirik
Sentimendu ezezagunen artean bizi nintzen,
Eskatzeko, gure bihotzeko poesiarekin,
Eskuetan, biztanleria alderraiaren gaitasunak.

(adimen artifizialaz lagunduta)

Kuartelera bidaltzen nizkion gutunak
lehen letrarekin sinatzen nituen,
distira beteko buzoian mundura bidaliak,
hiztegiarekin jarraitu beharreko esaldietan
berreskuratzeko izango genuen
denboraren bila aritzen nintzaion.
Berak panpina eta senar ohia ditu gogoan
eta itsasoko hondartzaren uda torridoa,
eta etxezain izandakoarekin harreman arinegia,
eta hazten ikusi zuen herriko auzune txiroa.

Buelta osoa eman nahi diot orain bizitzaren izara zuriari,
hitzaurrea amaierara eraman eta
bukaerako grina leheneratu hari bati josia.
Gero hasi naiz zirriborro dekoloretuen paperan
kuadrikula berriro markatzen,
eusten gaituen sare higatuari
pisuzko hitz sekretuak axolagabe botatzen.
Sinadura zaharraren lehen letra
zuloetatik erori da postontzi alegiazkora.

Ez dakit non bilatu
armiarmak irinetan utzitako sarea,
mapamundian bueltaka dabilen meridianoa,
nire baitako existentziaren muina,
hiztegiko sarrera ezezaguna,
eroritako tanta bakanen lurrina,
udako enaren hegaldi galduak.

Mahaigaineko liburuaren azalak
ortzadarra opari niretzat
udazkena heldu den arratsean.
Bertan ezagutu dudan idazleak
olerki bakartia edertasunari emana
negua hurbildu duen egurats beltzean.
Ez dakit non bilatu…

Zorioneko hegaztiak bere errautsak lurrean utzi
eta hegatzeari ekin zion supituki,
ahuleziaren gainetik zabaldu zuen indar gordea.
Nagiaren aurkako gudu latza zuzendu zuen
hanketako erpe zorrotzen bitartez,
ezikusia izatera bultzatu zuten koldarrak
atzaparretan airean eutsita zeruan.
Purpurazko luma erraldoiak geratzen ziren
abiadurarik gabeko flotazio geldoan
eta begirada sakoneko hariak barreiatu zituen
lautada zikin hartako biztanleengan.
Huraxe izan zen hegaztiaren garaipenik behinena.

Egin ditugun bidaia guztien argazkiak
galeria batean eskegiko bagenitu
bi mundu adierazteko helburuz,
egun haietako oroitzapen lausoak
eta gela zabaleko argi izpien jokoa,
leiho gardenetako hutsuneak islatuko luke
alde batera zein besterako bizinahia.

Tranbia urrunetako hezetasun goibela,
urdin indigo ura erdibitzen zuen ferrya,
sumendi azpiko errepidean utzitako autoa,
denak ditugu gogoan irudiak ikusterakoan,
baina eduki genuen aurrera egiteko grina,
hona ekarri gintuzten urrats haietako bakoitza,
eskegita geratu dira pareta zurietan, indarge.

Ez ginen ausartegiak izan bidaia luzeetan
ez baikenituen doinu ozenegiak maite,
astiro joan ginen, eta otzan, eta isil,
guretzat distortsionatutako mundu latz hartan,
ustekabean jasotako opari gozoak dastatuz,
trena noizbait geltokira berriz iristeko zain,
maletak jaso eta etxeko txokora lotzeko irrikaz.

Basamortuen isiltasuna, oihanen soinua,
ziutateen zarata bizien oihartzun disonantea
entzun ahal izango ditugu etorkizunean,
galeriako paretak biluzten ditugunean!

Literatura martxan lehiaketa

Labore zelai berde ilunak udaberrian
Egaibar eta Argaibar arteko bidean,
berunezko hodeitza berandutua
arratsaldeko lehen ordu ilunantzean.

Lautadara eroritako hegietan barna
isurtzen datorren uztaren usaina
oraindik ernatzen ari galburuetako
hari hauskorretan kulunkatuz samina.

Buseko leihora eserita noa bidaian,
pinudi urruneko lerro beltzaren altzoan,
haragoko mendi sortaren barean.

Haize errotek biraka birsortzen indarra
ordu luze honen kolorezko bakean,
hala sortuz gogoko hitzaurre zilarra.

Egun epel herriko plazan,
gau hotzaren atari,
garagardo upelak eztarritik behera
mahai inguruko aulkietan.

Aho beroaren ondoko ziztadak
irentsi ezineko biharamuna,
oroitzeko mina gorputzean,
itsututako gogoeten orea.

Ispilua aurkitu dut mendien iparraldera,
itunaren izen bietako bestean,
zuhaitza, harri ugari, izarra, izena.

Bederatzi urtean behin han sartu
eta bizirik ateratzeko ahala.

Oka egin behar izan nuen
zuloan ez itotzeko.

Barre zuria, non barre den apar,
ur-mendiak inoiz erabili gabeak
beherantz, indarrez desegiten
haien gailur herabeak,
katastrofe berritua algara bakoitzean.

Hitz-joko neutrala dirudi
hondarrezko gazteluaren harresiak
azpijokoaren tontorra nekez lehertzean,
baina uso beltzak zapaldu du sarea
eta mokoarekin zartatu makila.

[Nahia bizi dugunok olatuak gidatzen
amildegi ilunetik argitasunera]

Zenbat faltsukeri bildu genuen ertzean
ez azaltzeko egia, ez ikusteko zauria,
itsas bazterreko nagikeri hezean
jardun guztien azken atarian…

Galtzak konpontzeko oihala moztu
eta mahai gaineko lanpararen ondoan utzi,
noizbait erabili ahal izango den txatala.
Horrela maisuen lanei kendutako hitzak,
orri zikin batean jasoak eta denborari emanak
esanahia aire epelean lurrindu dadin.
Hirugarren pertsonan geratu ziren denak
mendeetan galduak, hura edo bestea,
iruzurra egin zigutenaren txinparta
burutik kendu ezin genuela.
Bi mila urtez iraun zuen amarru hartan
arrazoia eta jainkoak nahasten ziren erruz,
eta guk ez genekien nola jokatu,
den dena arrazoituz ala otoitz zentzugabeetan ito.

Erabaki genuen oihal zati zaharrak
erabiltezinak zirela aurrerantzean,
horrela bota genituen zakarrontzira
esaldi zentzugabeez betetako orriak.
Ez baitu zentzurik trabeska geratzeak
gizakion gaitasun ahalguztiduna
kolokan jarri zuten kontraesanez betetako
jakintsuen tratatuak ulertu nahian.
Ziria sartu ziguten akademietako zuzendariek
egiaren iragazkitik zentzu bikoitzeko
pentsaerak indarrez sartuta.
Halakoa izan da ideien historia,
esku gutxitan utzitako gezurra,
aho nazkagarri gutxik oihukatutako
egia ustez sendo engainuz betea.

Ur nahasi honetan iritsi ziren portura
gure arbaso hurbilen barkuak,
olatuen indar ezkutuari eutsiz
begi bistako eguzki fidagaitzaren argitan.
Korronteak atzera eramaten zituen
nekez aurrera arraun egindako bidean,
indar beltz batek xurgatzen gupidagabe
zentzumenek erakusten zuten guztia.
Nork irabazi lehia, nor ur beltzetan ito.
Anbrosiazko beste kopa bat eskaintzen zuten
sofisma kamutsen maisuek goizean,
pozoi hiltzaile bihurtutako kopa dotorea
iluntzeko azken eguzkiaren argiantzean.

Eta nik entzun behar izan nuen azkenik
azpijokorik egon ez zela,
liburuetatik lapurtutako aipu trebeak
lehen aldiz sortuak zirela,
arau garbien betiko arrakaletan
izenik ez zuela pasarazi haizeak.

Dena erortzen da ekaitzaren ondotik,
hamarkada gehiegitan eutsita
zama astunegiaren min gordea,
lanbrotan poliki izoztu zen so tristea,
despedida zaharretako besarkada hotzak.

Nola itzultzen diren galdutako irudiak
pelikula batean berriz ikusten zaitudanean,
nola beste behin elur jauziak irensten nauen
zure begirada okerra dardaraka hastean,
nola etengabe bueltatzen garen hona.

Patetikoa izango zen zure aurpegiera
horrenbesteko lastima eman izan ez balu,
baina haizezko malkoak isurtzerakoan
ikusten ari zinena lurrintzen zen ere.

Masailezur uzkurtuen keinu goibelari
lore ustelen kiratsa zerion egunsentian,
etxeko aldaparen kantoiko harrizko paretan
sorbalda nekatua bermatzen zenuenean.

O!, beste behin ere asaldatzen
eta aldi berean saminez
erakartzen nauen itsasoaren zaratak,
ur handi beltzaren burrunba ozenak
erasotzen du nire barnea!
Nire lasaitasunaren aurka datoz olatu bortitzak
gaueko iluntasunean, eta haiekin
apar tantak bigunki argiztatuak,
faroletako izpi bustiak.

Beldurra pasa dut itsaso ondoan ibiltzen,
izua mamu indartsuaren orroa entzuten,
eta dar-dar latza petrileko gizon bakartiak
neuk ikusten nuen hori ere
ari zela begiratzen.

Nire uste zaharrak kolpatuta daude,
galduta agian belztasun larrian,
eta berriak ez ditut inon topatzen.
Alde egin nahian nire bakartasunera,
orain nire bakartasunean nago
paseo berrian ekaitzaren ondoren.

Ia inor ez dabil gaueko hamabietan
atzo zatarraren eta bihar oparoaren arteko hutsunean.
Aste honetako denboralea baretzeko itxurarik ez,
itsaso zakarrak gizaki beldurtientzako itxi ostean
oraintsu ireki berria da bidea,
olatu erraldoien aztarna txikerra zeharkako begiradapean
eta hala ere ozeanoak beldurra ematen jarraitzen du oraindik.
Nire bakardadearen inguruan
gizonezko gazte bat zegoen bakarrik
barandatik uretara begira bere bakardade propioan,
eta aurreragoko arroka gainean beste hirugarren bat,
ihesbideren batetik etorri bezala.
Ez dakit zertan dabiltzan, gabiltzan:
nik uste, lagun baten bila ordu beldurgarrian,
itsasoaren atzapar hiltzailea baino
eraman ezinagoa baita bakartasun gordina.

Esaldiek osatzen duten antzeztokian
antzeman daiteke dekoratu huts bat,
bizitzaren protagonistek behar duten lekua,
gezurra eta egia nahasiko dituen giroa.

Hitzak dira eszena eusten duten adreiluak,
oinarri ilun sendoa edota apaingarri deigarria,
besaulkietako kuxinak edo errezel gorriak,
benetako esanahiari itxura emateko berbak.

Baina zaila da errealitatearen tankera hartzea:
hutsunearen antz handiegia du isiltasunak
eta ezer ezaren erdian gaude ikusle-entzuleok
ulergarri bihurtu zaigun anabasa eroan.

Entzuten da hitzen atzeko doinu harmonikoa
biola zahar baten soka delikatuen dardaran,
badakigu ilusiozko mundu ezinezkoan gaudela
esaldiek osatzen duten antzoki zaharrean.

Etxeko ataritik ateratzen zara egunero,
lanera joateko bide bera,
errepide ondoko bazterra, parke txikia,
porlanezko zubia, lehen semaforoa.
Hiriko sartaldera hurbiltzen zaituen kalea,
zaborra biltzen duen kamioia,
umeak eskolara laguntzen dituzten gurasoak,
janari denda irekiak, besteak irekitzen,
euria egiten duenean balkoien azpitik
baina besteetan espaloi arrakalatua jarraituz,
egunero, asteko bost lanegunetan,
hilabeteko aste guztietan berritzen duzun bidea.

Handik urtebetera hiria utzi behar duzu,
bizimodua aldatu, beste etxe bat,
beste kale bat egunero lanera joateko,
beste denda, zebrabide, zuhaitzen txorkoak.
Berriro ohitu, berehala, arruntasun berrira.

Halako batean lehen hiri hartara zoaz,
ustekabeko zerbait agian, edo lagunak bisitan,
aspaldiko lankideen jai zaratatsua apika.
Zurea izan zen etxebizitza topatu duzu,
lanera joateko egiten zenuen bidea,
errepide ondoko bazterra, parke txikia,
zubia, semaforoa, kalea, kamioia,
eta ez dago ezer, hutsune kosmiko bat,
oroimenak galdutako bizitza.
Umeak, gurasoak, dendariak,
espaloian gurutzatzen diren oinezkoak
ikusten dituzu, eta ez dira inor, jende hutsa,
bizitzak galdutako oroimena.

Errutinak desagertzen dira autoen kearekin batera,
iltzatuta uste izandako dena
euriak darama kalean behera, azkar,
eta betiko izan zitekeen mundua
iragan galdu xukatu bihurtua,
hunkitzen zintuzten txikikeriak galdu egin dira,
denborak utzitako hautsa kentzeko
zapiak eramanda bezala.

Zorion-bermea bidalita zegoelakoan
utzi nuen denbora pasatzen,
orain hondar lizunduekin zer,
galderak aztoratzen nauenez
bortizki ezabatu gogoeten lanbrotik.

Gaur arte ulertu gabe bainintzen
eromen berde ilunen hautua,
egiari aurre egiteak sortzen duen ikaraz.
Irudikatzen nuen loria behin galduta
belaunikatzea ere astun bilakatua.

Zama astunegia antzu izateko,
iragana mahai gainean jarri
eta datorrena ere utzi atzorako,
denbora isuriaz lurra ontzeko
ahalegina apar zuritan iragazi.

Arbasoak hartu zituen herrian
ez dira ontziak porturatu,
datorren saio bat izango ei da
ilusio izarrak hego haizeak ostu
eta hitz arruntetan zuei esateko.

Txarli gogoan

Labarrean behera itsas loreen usainak
dakar berarekin ere malkoaren garratza.
Begira urrunera, azken olatuaren atzean
marrazten den lerro ilunera,
erraz ikusten da izar nagusiaren distira;
besterik ez, hustasunaren hotz absolutua.
Begira beste behin, geratzen garenon ontziak
hurreratzen ari dira lotsati,
bidaiari berriei kandelak eskaintzen
har dezagun atseden argi dardartian.

Lurmuturraren malkarraz harantz
ozeano ezezagunak aurkitzerakoan
itsas lore exotikoen lurrin gozoak
adituko ditugu eternitatean,
bazkalondo amaigabeetan,
olatu harroen gainean isuritako
errauts ñimiñoen txikitasunean.

Geratzen garenon ontziak
hurreratzen ari dira lotsati
Tximistarriko haitzetatik hona,
eta guk, kaian zokoratuta,
adorez itxaroten ditugu
itzali gabeko kandelen argi dardartian.

Oraingoan bai, zirimolaren erdian,
milaka hondakin inguruan
korronte birakariak eramanak.
Bide guztiak oztopoz josiak
urakanaren begiko isiltasun beltzak
erraiak usteltzen dizkidala.
Noraezean, norabiderik gabeko korrontean.
Burugabe, helbururik gabeko estratan.
Dena lehertu da,
eta eztandaren uhin atomikoak
zorion izpi denak izoztu ditu ziztuan,
helduleku ahulak erre,
begirada kiskali.
Milaka hondakin inguruan
korronte birakariak eramanak
eta ni zirimolaren erdian galduta.
Oraingoan bai, amaiera da.

Orduak poemak badu eskultura bat, Auxtin Zamora adiskide olerkariak egindakoa.
Senpereko Larraldean aurkeztua, Hatsa poesia bildumako olerkari bakoitzarentzat sortutako beste eskultura guztiekin batera. Eskerrik asko, Auxtin!